Ηλίας Λιβιεράτος: «Πάντα προσπαθώ να παίρνω μουσικά “ρίσκα”»

Λίγο πριν μεταδοθεί από τη σελίδα μας στο Facebook και το κανάλι μας στο Youtube η Συμφωνία κοντσερτάντε για βιολί, βιόλα και ορχήστρα του Β.Α. Μότσαρτ, ο σολίστ και Κορυφαίος Α’ στις βιόλες μας, Ηλίας Λιβιεράτος, μιλάει για τις ερμηνευτικές δυσκολίες και το ιστορικό υπόβαθρο του έργου.

Ποιες οι ερμηνευτικές δυσκολίες και οι προκλήσεις του έργου Συμφωνία κοντσερτάντε για βιολί, βιόλα και ορχήστρα του Μότσαρτ; Πώς επηρεάζει η χρήση της τεχνικής της scordatura από τον Μότσαρτ την απόδοση της βιόλας αλλά και τον μουσικό διάλογο με το βιολί;

Ένας από τους πολλούς πειραματισμούς στο έργο είναι ότι ο Μότσαρτ δίνει την οδηγία να κουρδιστεί η βιόλα ένα ημιτόνιο ψηλότερα και άρα, ενώ όλοι οι υπόλοιποι παίζουν  σε μι υφεση μείζονα (μια δύσκολη τονικότητα) η βιόλα ουσιαστικά παίζει στην "άνετη" τονικότητα της ρε μείζονα, όπου μπορούν να αξιοποιηθούν οι ανοικτές χορδές του οργάνου.

Αυτό εξυπηρετεί ως εξής: Πρώτον, η βιόλα την εποχή εκείνη, αλλά και γενικά λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους της δεν ήταν ένα όργανο που μπορούσε εύκολα να παίξει δεξιοτεχνικά. Με τη scordatura το έργο του σολίστ γίνεται πιο εύκολο, ειδικά σε γρήγορα περάσματα. Δεύτερον, η βιόλα παρά το πανέμορφο χρώμα της, δεν έχει το διαπεραστικό ήχο το βιολιού. Με τη scordatura αυξάνεται η τάση των χορδών στο όργανο,  και άρα το όργανο γίνεται πιο "πρίμο", βοηθώντας το να "περάσει" μέσα από την ορχήστρα και να συναγωνιστεί το βιολί.

Τέλος, αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι ο Μότσαρτ είναι γνωστό ότι έπαιζε βιόλα στα κουαρτέτα του, και αγαπούσε πολύ το όργανο. Ίσως εδώ διαπράττω μια φιλοσοφική λαθροχειρία, αλλά γνωρίζοντας ότι ο Μότσαρτ έχασε τη μητέρα του πρόσφατα (το δεύτερο μέρος είναι σπαρακτικό, παρόλο που ο Μότσαρτ δεν έγραφε πολύ συχνά σε μινόρε), σκέφτομαι αν ίσως στο μυαλό του συνθέτη, το έργο είναι ένας διάλογος του ίδιου (βιόλα) με τη μητέρα του (βιολί), καθώς στο έργο υπάρχει έντονο το στοιχείο του διαλόγου. Και ίσως η scordatura μας λέει πώς ο ίδιος είναι πλέον "αλλαγμένος"; Δεν μπορούμε να ξέρουμε τέτοια πράγματα με βεβαιότητα, αλλά ο Μότσαρτ συχνά είχε κρυμμένα νοήματα στη μουσική του, όντας και ελευθεροτέκτονας.

Τί θέλατε να δώσετε σε ερμηνευτικό επίπεδο και κατά πόσο το έχετε επιτύχει;

Όταν ερμηνεύω μουσική της κλασικής περιόδου (δηλαδή περίπου του 1750) προσπαθώ πάντα να έχω ως σημείο αναφοράς το αισθητικό πλαίσιο της εποχής, και να δημιουργώ μια ερμηνεία που είναι κοντά σε αυτό που ονομάζουμε "ιστορικά ενημερωμένη ερμηνεία"- με απλά λόγια το πώς πιστεύουμε ότι θα έπαιζε ο ίδιος ο Μότσαρτ τη μουσική του- και είναι και κάτι με το οποίο έχω ασχοληθεί σε βάθος τα χρόνια των σπουδών μου στο Σάλτσμπουργκ και το Μόναχο.

Παρόλα αυτά υπάρχει ο κίνδυνος να γίνει ακαδημαϊκή μια τέτοια ερμηνεία, κάτι που τελικά πιστεύω είναι παραδόξως και μη ιστορικό, διότι θεωρώ πώς αποκλείεται ο Μότσαρτ να έπαιζε ακαδημαϊκά και βαρετά. Γι' αυτό, προσπαθώ πάντα να παίρνω μουσικά ρίσκα και να βάζω "ψυχή" σε αυτό που κάνω.

Τέλος προσπαθήσαμε, παρόλο που το έργο είναι πολυπαιγμένο, να δώσουμε μια φρέσκια πνοή. Σε αυτό το πλαίσιο κάναμε και την "ιεροσυλία" να αλλάξουμε την καθιερωμένη cadenza του Μότσαρτ με μια πιο δεξιοτεχνική και φιγουρατζίδικη-αν μου επιτραπεί ο όρος!- cadenza του αρκετά μεταγενέστερου αυστριακού βιολιστή J.Hellmesberger.

INFO:

ΒΟΛΦΓΚΑΝΓΚ ΑΜΑΝΤΕΟΥΣ ΜΟΤΣΑΡΤ (1756 – 1791)
Συμφωνία κοντσερτάντε για βιολί, βιόλα και ορχήστρα σε μι ύφεση μείζονα, K. 364

Φαίδων Μηλιάδης, βιολί

Ηλίας Λιβιεράτος, βιόλα

Άλκης Μπαλτάς, μουσική διεύθυνση

Για να παρακολουθήσετε online τη συναυλία, την Παρασκευή 25.03 στις 20:30, επισκεφθείτε τη Σελίδα μας στο Facebook ή το YouTube κανάλι μας.