11η Συναυλία της 69ης καλλιτεχνικής περιόδου

Η συναυλία θα ξεκινήσει με την Εισαγωγή «Ροζαμούνδη», D. 644 του Franz Schubert. Το 1827 ο αυστριακός εκδότης Maximilian Josef Leidesdorf εξέδωσε μία μεταγραφή του Schubert για πιάνο, τέσσερα χέρια, της «Εισαγωγής στο δράμα Ροζαμούνδη». Παραδόξως όμως, το συγκεκριμένο έργο ήταν στην πραγματικότητα μεταγραφή της εισαγωγής από τη μουσική για το έργο «Η μαγική άρπα». Η μουσική για το έργο αυτό του Georg Ernst von Hofmann είχε συντεθεί από τον Schubert τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1820. Το κατά πόσο το «λάθος» στην έκδοση αυτή του 1827 έγινε ηθελημένα ή όχι δεν είναι σαφές. Πάντως ήταν καταλυτικό, υπό την έννοια ότι η Εισαγωγή της «Μαγικής Άρπας» έχει μείνει μέχρι σήμερα γνωστή παγκοσμίως ως Εισαγωγή της «Ροζαμούνδης» και με αυτό το όνομα έχει αναγνωριστεί ως ένα από τα ωραιότερα και αρτιότερα δείγματα της ορχηστρικής παραγωγής του συνθέτη, γεμάτο πηγαία μελωδικότητα, λεπτό χιούμορ και γραμμένο με εξαιρετική ενορχήστρωση.

Στη συνέχεια θα εκτελεστεί το Κοντσέρτο για βιολοντσέλο και ορχήστρα σε σι ελάσσονα, έργο 104 του Antonin Dvorak. Το πρώτο μέρος ξεκίνησε να γράφεται στη Νέα Υόρκη στις 8 Νοεμβρίου και όλο το έργο ολοκληρώθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 1895. Η ικανοποίησή του συνθέτη για την ολοκλήρωση του κοντσέρτου εκφράστηκε απλά αλλά χαρακτηριστικά με τη φράση «Δόξα τω Θεώ» στη χειρόγραφη παρτιτούρα. Το κοντσέρτο για βιολοντσέλο είναι βαθύτατα συμφωνικό ως μουσική σύλληψη αλλά και ως ενορχηστρωτική πραγμάτωση. Αντί να στοχεύει στην επίδειξη δεξιοτεχνίας του σολίστα με άμεσο και προφανή τρόπο, ενσωματώνει τον απαιτητικό και μουσικά αναμφίβολα πρωταγωνιστικό ρόλο του βιολοντσέλου σε ένα ενιαίο συμφωνικό μόρφωμα, κατά το οποίο το βιολοντσέλο είναι ο «πρώτος μεταξύ ίσων» συνδιαλεγόμενο με τη μεγαλύτερη ορχήστρα, που ο συνθέτης χρησιμοποίησε ποτέ σε κοντσέρτο του. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την πηγαία μελωδικότητα των θεμάτων και την άριστη συνολικά δομική κατασκευή καθιστούν το κοντσέρτο ως ένα από τα κορυφαία και πλέον αγαπητά του ρεπερτορίου του βιολοντσέλου –σημείο αναφοράς για κάθε σολίστα του οργάνου. Σολίστ είναι ο διακεκριμένος Έλληνας βιολοντσελίστας –και κορυφαίος Α’ της Κ.Ο.Α.- Γιάννης Τσιτσελίκης.

Η συναυλία θα κλείσει με τις Παραλλαγές «Αίνιγμα», έργο 36 του Edward Elgar. Το αργό θέμα, στο πρώτο μέτρο του οποίου συμβολίζονται οι συλλαβές του ονόματος του συνθέτη, επιδέχεται δεκατεσσάρων παραλλαγών, η καθεμία από τις οποίες συνιστά και μία μουσική αναφορά σε ένα πρόσωπο από τον περίγυρο του συνθέτη. Κατ’ αναλογία, κάθε παραλλαγή φέρει ως τίτλο άλλοτε τα αρχικά του ονόματος του απεικονιζόμενου προσώπου και άλλοτε το μικρό του όνομα αυτούσιο ή εύσχημα παραλλαγμένο. Ο ίδιος ο Elgar έδωσε σαφείς πληροφορίες για το περιεχόμενο των αναφορών του. Το «αίνιγμα» έγκειται κατά το συνθέτη στο ότι «πέραν, μέσα και πάνω από όλο το έργο ένα άλλο θέμα ‘κινείται’, αλλά δεν παίζεται· έτσι το βασικό Θέμα δεν εμφανίζεται ποτέ». Οι κατά καιρούς προταθείσες «λύσεις» του αινίγματος είναι πάμπολλες και κανείς οφείλει να ομολογήσει πως κάποιες όντως βασίζονται σε διόλου ευκαταφρόνητες ενδείξεις, που πηγάζουν από εμβριθείς δομικές αναλύσεις του ίδιου του μουσικού έργου και από εξακριβωμένα δεδομένα γύρω από τον Elgar, τη ζωή και το έργο του. Σε κάθε περίπτωση, ο Elgar πέτυχε με το αίνιγμά του να εκτοξεύσει την απήχηση του έτσι κι αλλιώς υπέροχου έργου του εξασφαλίζοντας αέναη τροφή για τη φαντασία ειδικών και μη.