"Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, μία αποκάλυψη"

Μουσικοκριτική της Lavinia Coman στην ιστοσελίδα του Φεστιβαλ Enescu με τίτλο "Ευρωπαϊκές μουσικές συμβολές".

To πρόγραμμα που παρουσίασε η διακεκριμένη Κρατική Ορχήστρα Αθηνών το απόγευμα της όγδοης μέρας του φεστιβάλ, στις 4 Σεπτεμβρίου, περιελάμβανε έργα μεγάλης υφολογικής ποικιλίας.  Πριν όμως από αυτό, ο μαέστρος Στέφανος Τσιαλής, ζήτησε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη, του συνθέτη του αξέχαστου Ζορμπά, ο οποίος απεβίωσε δύο μέρες νωρίτερα, στην αξιοσέβαστη ηλικία των 96 ετών.  Έπειτα, κατά την έναρξη της συναυλίας, άκουσα τους Πέντε Ελληνικούς Χορούς του Νίκου Σκαλκώτα (1904-1949). Διακεκριμένος μαθητής του Arnold Schönberg, και ερευνητής, αργότερα, της ελληνικής παράδοσης, ο συνθέτης παρουσιάζει στη μουσική που ακούμε τώρα ένα παράδειγμα της ώσμωσης που πέτυχε ανάμεσα στον σειριαλισμό της δεύτερης σχολής της Βιέννης και του διακαούς πάθους του για την αυθεντική λαϊκή δημιουργία.  Λόγω αυτής της σταθερής προτίμησής του, θεωρείτο ως ένας πραγματικός “Bartok της Ελλάδας”.  Οι πέντε επιλεγμένοι χοροί από τον κύκλο των 36, που συνέθεσε την περίοδο 1931-1936, παρουσίασαν ποικίλες υποστάσεις της ελληνικής δημοτικής μουσικής.  Μέσω της εκτέλεσης, που διαπνεύστηκε από μία υπέροχη ένταση, ο πρώτος χωρός, ο Πελοποννησιακός, σκιαγραφήθηκε γεμάτος ενέργεια, πάθος για ζωή, έχοντας ένα λυρικό, ευαίσθητο μεσαίο μέρος.  Ο δεύτερος, ο Ηπειρώτικος 1, παιχνιδιάρικος, γρήγορος, ακούστηκε συγγενικός με τη δική μας Ciocârlia (Stork).  O τρίτος, ο Ηπειρώτικος 2, παίχθηκε αργά, με  σύνθετες αρμονίες, αφού προηγήθηκε μία ελεύθερη εισαγωγή με φλάουτο, σαν φλογέρα που παίζει doina, στη συνέχεια με κλαρινέτο και έπειτα με κόρνο. Ο τέταρτος, ο Χωστιανός, παίχτηκε γοργά, με ζωντάνια, με σβελτάδα και δύναμη, ενώ κυριαρχούσαν οι ήχοι των χάλκινων πνευστών οργάνων, τα οποία συνόδευαν τα τύμπανα.  Ο τελευταίος χορός, ο Κλέφτικος, εκτελέσθηκε γοργά, με τέμπο παιχνιδιού, με δεξιοτεχνία και τόλμη. Η παρτιτούρα πρόσφερε, τόσο στον μαέστρο όσο και στην ορχήστρα, την ευκαιρία μιας εξαιρετικής εκτέλεσης, που ολοκληρώθηκε με μια μελωδία-ύμνο μεγάλης εορτής.

Το δεύτερο έργο του προγράμματος ήταν αφιερωμένο στην δημόσια παρουσίαση, για πρώτη φορά μετά την πρώτη εκτέλεση πριν από 121 χρόνια, ενός έργου του Enescu, το οποίο συνέθεσε την περίοδο 1893-1898, με άλλα λόγια, κατά τα εφηβικά του χρόνια.  Τότε, την άνοιξη του 1900, ο πιανίστας Theodor Fuchs ερμήνευσε τη Φαντασία για πιάνο και ορχήστρα, χωρίς αριθμό Opus,  στο Βουκουρέστι με την Φιλαρμονική Ορχήστρα που διηύθυνε ο ίδιος ο George Enescu.  Σε ανάμνηση εκείνης της στιγμής, η πιανίστα Saskia Giorgini, ερμήνευσε με επιδεξιότητα το σολιστικό μέρος, ενσωματώνοντας εαυτόν αρμονικά στο συμφωνικό σύνολο.  Αξίζει να σημειωθεί ότι η 36χρονη μουσικός, που έχει λάβει πολλά διακεκριμένα διεθνή βραβεία, ετοιμάζει στον οίκο ΑΜΑΖΟΝ  CD που περιλαμβάνει τη Σονάτα op.24, Νο.3 και τη Σουίτα op. 18 του Ρουμάνου δασκάλου.  Σε ερώτηση πώς προσέγγισε αυτή τη μουσική, η Saskia Giorgini απαντά ότι ο Enescu είναι ο αγαπημένος της συνθέτης, γεγονός που εξηγεί και την τωρινή της παρουσία στο φεστιβάλ με αυτό το έργο εφηβείας, μια εύγλωττη απόδειξη της πρώιμης ιδιοφυΐας του μεγάλου καλλιτέχνη.  Στους ήχους του δυνατού και παρατεταμένου χειροκροτήματος, η καλλιτέχνης απάντησε με ένα συγκινητικό συμπλήρωμα, το lied του Ραχμάνινοφ Στη σιωπή της μυστηριώδους νύχτας, στη δική της εμπνευσμένη διασκευή.

Το δεύτερο μέρος του προγράμματος ήταν εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στη Συμφωνία σε ρε-ελάσσονα  του Caesar Franck (1882-1890).  Ως μία τρομερή σύμπτωση, θα καταγράψουμε το γεγονός ότι ο Caesar Franck, ολοκλήρωσε την επεξεργασία της μοναδικής του συμφωνίας το 1888, χρονιά  κατά την οποία στο Βουκουρέστι εγκαινιαζόταν το Ρουμανικό Athenaeum.  Η Συμφωνία σε ρε-ελάσσονα έγινε δεκτή με εκτεταμένες αντιπαραθέσεις στο Παρίσι, μετά την πρώτη εκτέλεση σε συναυλία.  Το κοινό μοιράστηκε σε αντίθετα στρατόπεδα.  Πήρε αρκετό χρόνο πριν ο κόσμος της μουσικής καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ήταν ενώπιον ενός αριστουργήματος, χάρη στον επιτυχημένο συνδυασμό της γερμανικής παράδοσης της συμφωνικής αρχιτεκτονικής με τη μελωδικότητα, την πλαστικότητα και τον χρωματικό πλούτο της γαλλικής μουσικής.  Ταυτόχρονα, σε αυτό το έργο εφαρμόζεται ιδιοφυώς η κυκλική αρχή της συμφωνικής σκέψης.  Μέσω της κυκλικής διαδικασίας ο συνθέτης επιδίωκε να υπαινιχθεί την ανοδική πορεία από το σκοτάδι στο φως, ως μία νίκη της χαράς και της ελπίδας επί της λύπης.  Μέσω αυτών των γενναίων, καινοτόμων χαρακτηριστικών του τρόπου δόμησης μιας συμφωνίας, ο Cesar Franck έγινε και παρέμεινε σύμβολο του Γαλλικού μουσικού ρομαντισμού. Όλες αυτές οι ιδέες που σχετίζονται με την διάταξη των μοτίβων, την επανάληψη των θεμάτων και την κυκλική δόμηση φωτίστηκαν στον υπερθετικό βαθμό από την εκτέλεση που μας χάρισε η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών.  Για το σύνολο που ιδρύθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, ο μαέστρος Στέφανος Τσιαλής δηλώνει ότι είναι μία πολύ ευέλικτη, παρορμητική και πολύ συναισθηματική ορχήστρα.

Με την ψυχή του γεμάτη  από τα τόσο έντονα μουσικά βιώματα, το κοινό αποχωρίστηκε με δυσκολία τους μουσικούς επί σκηνής, έχοντας  αποκομίσει  το φωτεινό  μήνυμα της πλήρους αφοσίωσης στην ερμηνεία.